جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫رساله حاضر به بحث از تاريخ حديث در عهد سلجوقيان پرداخته ويكى از ادوار وحلقه‏ هاى مهم اين موضوع است وپس از معرفى محدثان اين دوران كارهاى حديثى توضيح داده شده است. اين رساله در سه بخش تنظيم شده است: بخش اوّل: به بيان طبقات سلاطين سلجوقى واتابكان ايشان ونيز موقعيت سياسى، اجتماعى، فرهنگى شيعيان پرداخته شد. بخش دوم: شامل معرفى تفصيلى رجال ومحدثان شهير سالهاى حكمرانى سلاجقه مى‏باشد وطبق فصولى - به ذكر محدثان نامى، محدثات مشهور وبنيان اسامى ديگر محدثان اين عهد پرداخته شده است. بخش سوم: به ذكر دانشهاى حديثى، از جمله رجال وتأليفات پيرامون آن پرداخته شده است و در فصول پايانى تأليفات حديثى مربوط به اين قرن مورد بررسى قرار گرفته‏ اند.

‫عنوان پايان نامه »تاريخ حديث شيعه در عهد صفويّه« مى‏باشد. در بخش اوّل: درباره زمينه‏ هاى پيدايش حكومت صفويّه، دعوت از علماى جبل عامل ونقش آنها در تثبيت حكومت وتوجه پادشاهان صفوى به عالمان دينى در اين دوره، اشاره كرده‏ايم. در بخش دوم: بعد از شناخت كلّى از مفهوم وخاستگاه تصوّف، بحث بر اين محور متمركز است كه، تصوّف كه يكى از مهره‏هاى اصلى تشكيل حكومت صفويّه بود چطور شد مورد بى‏مهرى آنان قرار گرفت وچطور شد كه علما در مقابل آنها ايستادند وبا ارائه آثار علمى بر عليه تصوّف زمينه‏هاى زوال آنها را در حكومت صفويّه فراهم ساختند. در بخش سوم: كه بخش اصلى رساله است گفته شده كه، هدف رساله تخصصى نمودن تاريخ حديث است وبه همين لحاظ، بعد از اشاره به زمينه‏هاى اجتماعى وسياسى روآورى به حديث در اين دوره، بحث‏هاى جالب توجهى در رابطه با محتواى فعاليت‏هاى حديثى، پالايش منابع حديثى اين دوره از روايات مخالفين، فعاليّت‏هاى فقه الحديثى، شناسايى پژوهش‏هاى حديثى مختلف در محورهاى تدوين، ترجمه، حاشيه نويسى، درايه، رجال وشرح نويسى پرداخته‏ايم. در بخش چهارم: مراد از اخبارى، علل وعوامل پيدايش اين تفكّر، جريانات و برخوردهاى فكرى اصولى - اخبارى و مناقشات آنان بر روى مسائل حديثى را مورد بررسى قرار داده‏ايم.

‫عصر امام رضا عليه السلام از دورانهاي مهم و حساس تاريخ تشيع است. در اين دوران، عباسيان به ظاهر با امام عليه السلام و شيعيان از در مسالمت وارد شدند. نهضت علمي به ويژه نهضت ترجمه به اوج خود رسيد، علويان در صحنه سياسي فعال شدند و تشيع رو به گسترش نهاد. از اين رو، اين پژوهش در شش فصل به اوضاع فرهنگي، سياسي و اجتماعي تشيع در اين مقطع تاريخي پرداخته است. نويسنده در فصل مربوط به زندگي امام رضا عليه السلام، از جمله به پيشنهاد ولايتعهدي به امام عليه السلام و موضع گيري منفي حضرت و فلسفه پذيرش ولايتعهدي از سوي حضرت پرداخته است. سپس به وضعيت حاکمان عباسي در عصر امام رضا عليه السلام پرداخته است. عباسيان براي رسيدن به پيروزي، شعار «الرضا من آل محمد» و دوستي با علويان را سر دادند؛ ولي سياست آنها در طول مدت خلافت، مبتني بر دشمني با علويان بود. در زمان مأمون قيامهاي علويان به اوج خود رسيد و بزرگترين دغدغه او، سرکوب کردن اين قيامها بود. واقفيه در دوران امام رضا عليه السلام به وجود آمد و فرقه زيديه و اسماعيليه نيز در اين عصر، حضور داشتند. مناظرات امام عليه السلام با اديان و مذاهب ديگر، مرجعيت علمي وي را به اثبات رساند. نزاعهاي شيعيان و اهل سنت، انگيزه اعتقادي نداشت؛ بلکه جنبه سياسي داشت. نويسنده به فعاليتهاي ديني و علمي سيزده تن از اصحاب امام عليه السلام، نيز اشاره کرده است. وي در بحث مربوط به اوضاع اجتماعي شيعيان در عصر امام رضا عليه السلام، از جمله به اوضاع اجتماعي خراسان و عوامل گسترش تشيع پرداخته و نقش حضور امام عليه السلام در خراسان را جلوگيري از انحراف علماي عامه و تهاجم امواج فکري بيگانه دانسته و نقش امام عليه السلام در برابر فرقههاي کلامي را بيان کرده است. در پايان، قيامهاي شيعي در عصر مأمون و تأثير ولايتعهدي بر قيامهاي شيعي ارائه شده که اين تأثير، فروکش کردن قيامها و جلوگيري از ريختن خون علويان بوده است. همچنين نويسنده به رابطه دربار با شيعيان و مواضع شيعيان در خصوص ولايتعهدي اشاره کرده است.

‫امام موسي کاظم( در ميان امامان دوازده‌گانه شيعه، به کثرت اولاد مشهور است. در مورد تعداد فرزندان ايشان اقوال متفاوتي وجود دارد، اما قوي‌ترين نظر در اين زمينه، متعلق به شيخ مفيد است که 37 فرزند شامل هجده پسر و نوزده دختر، براي آن حضرت ذکر کرده است. بررسي تاريخي نشان مي‌دهد که فرزندان امام کاظم( نقش برجسته‌اي در گسترش تشيع داشته‌اند. برترين فرزند ايشان، امام علي بن موسي(ع) است، که در يازدهم ذي‌القعده سال 148 هجري در مدينه متولد گرديده و در آخر ماه صفر سال 203 در شهر طوس به‌دست مأمون عباسي به شهادت رسيد. قاسم فرزند ديگر امام کاظم( است، که از مدينه به عراق مهاجرت نمود و در منطقه حلّه شهر بغداد از دنيا رفت. جعفر معروف به خواري، که در خوار مکه مدفون است، عباس که گفته‌اند قبر او در صحن کاظمين مي‌باشد، محمد معروف به عابد، عبدالله که بسيار متواضع بوده و نسبت به امامت امام رضا و امام جواد کاملا مطيع بوده است، ابراهيم اصغر که جد سيد مرتضي و سيد رضي مي‌باشد و در بغداد مدفون است، هارون، حمزه، زيد، اسماعيل و حسن، از ديگر فرزندان امام موسي کاظم( هستند. همچنين اسحاق که از پدرش و از امام رضا(ع) روايت نقل مي‌کرده، در سال 240 هجري در مدينه درگذشت. حسين که از راويان حديث بوده، سه امام معصوم را درک کرده است. احمد بن موسي(ع) نيز از فرزندان فاضل امام کاظم( بود که براي امام رضا(ع) از مردم بيعت مي‌گرفت، و قبر شريفش در شيراز مي‌باشد. شرح حال دختران امام کاظم(، به غير از فاطمه معصومه(، نامعلوم است. ايشان خواهر ابويني امام رضا(ع) است، که بسيار فاضله و جليل‌القدر و از محدثين بوده، و در سال 201 هجري در شهر قم وفات نمود. فاطمه ستي، فاطمه صغري معروف به بي‌بي هيبت، حکيمه، زينب و آمنه، نام بعضي ديگر از دختران امام کاظم( مي‌باشد.